ماهی اوزون برون یکی از بهترین ماهی های دریای خزر است که جزء ماهی های خاویاری محسوب می شود. ازون برون به خاطر تولید خاویار بسیار ارزشمند است. صادرات خاویار به کشورهای دیگر برای ایران ارز آوری زیادی به همراه دارد. دریای خزر یکی از اصلی ترین زیستگاه های ماهی ازون برون به شمار می رود. البته این ماهی در دریای سیاه نیز یافت می شود. این ماهی در سواحل جنوبی دریای خزر زندگی می کند.

نامگذاری ازون برون

اوزون برون کلمه ای ترکی به معنی دماغ دراز است. پوزه ماهی ازون برون کشیده است؛ به همین خاطر این گونه نام گذاری شده است. در زبان محلی به ازون برون، دراکول و سورگاوزون نیز می گویند. این ماهی در زبان انگلیسی با نام های South caspian، Stelute sturgeon، star sturgeon و Stellate sturgeon نامیده می شود. نام علمی اوزون برون، AcIpeNser Stwllotus Stellotus است.

مشخصات ظاهری ماهی اوزون برون

ماهی خاویاری اوزون برون بدنی کشیده و دراز دارد. پوزه این ماهی باریک و کشیده است. روی لب پایینی و سر ماهی ازون برون بریدگی وجود دارد. همچنین ماهی ازون برون سیبیلک های کوتاهی دارد. کناره ها و پشت این ماهی، سیاه و شکم آن به رنگ روشن است.

طول اوزون برون حدود ۱۲۳ تا ۲۴۱ سانتی متر است. این ماهی ۵ ردیف استخوان دارد. در پشت آن نیز ۹ تا ۱۶ استخوان وجود دارد. در ناحیه شکم نیز ۹ تا ۱۴ استخوان دارد.

روی بدن ماهی اوزون برون ستاره های روشنی وجود دارد.

ویژگی های ماهی اوزون برون

• بومی دریای خزر در ایران
• ریز ترین ماهی دریای خزر
• بدون استخوان
• گوشت بسیار نرم
• طعم بسیار لذیذ

زیستگاه ماهی اوزون برون

ماهی خاویاری اوزون برون مهاجر است و در رودخانه های گرم زیست می کند. زیستگاه ماهی باید بستر ماسه ای، شنی و رسی داشته باشد تا بتواند به راحتی در آب حرکت کند. ماهی اوزون برون در عمق ۵۰ تا ۳۰۰ متری دریا زندگی می کند. دمای آب محل زندگی ازون برون بین ۴ تا ۲۷ درجه است.

تغذیه ماهی ازون برون

تغذیه ماهی اوزون برون دریای خزر از نرم تنان موجود در دریاست. ممکن است غذای این ماهی بیشتر از ۴ متر طول داشته باشد. همچنین اوزون برون از سگ ماهی و گاو ماهی نیز تغذیه می کند که گاهی طول آنها به ۸ متر نیز می رسد.

خاویار ماهی ازون برون

اوزون برون دریای خزر تا ۵/۱ متر رشد می کند و در ۱۲ سالگی بالغ می شود و شروع به تخم ریزی می کند. این ماهی دو بار در سال در دو ماه پایانی فصل بهار و در دمای بین ۱۲ تا ۱۴ درجه تخم ریزی می کند. فرایند تخم ریزی این ماهی در رودخانه انجام می شود.

ماهی اوزون برون به دلیل تولید خاویار ارزش اقتصادی فراوانی دارد. گوشت این ماهی نیز ارزش غذایی خوبی دارد.  بیش از نیمی از خاویار تولیدشده در ایران از ماهی ازون برون به دست می آید.

شکل زندگی ماهی اوزون برون دریایی

ماهیان اوزون برون دریایی به صورت دسته جمعی مهاجرت می کنند و ابتدا وارد رودخانه می شوند. در ایران رودخانه بابل رود، سرخ رود، کورا، گریان رود و تجن محل زندگی ازون برون هستند. اوزون برون دریایی اوایل شهریور تا پاییز به آب های گرم مهاجرت می کند و در فصل بهار نیز از فروردین تا خرداد به مناطق سردسیر مهاجرت می کند.

پرورش ازون برون

صید بیش از حد، ساخت سد، تخریب و آلودگی رودخانه ها و … موجب کاهش تعداد این ماهی ها شده است. دولت برای جلوگیری از انقراض این گونه ماهی، با پرورش آن موافقت کرده است. در حال حاضر نیز برخی افراد با احداث استخر، اقدام به پرورش ماهی اوزون برون کرده اند و با فروش خاویار حاصل از آن، سود خوبی می کنند. خاویاری که از ماهی ازون برون به دست می اید، خاویار سوروگا نام دارد. ماهی اوزون برون ایرانی با طول ۱۲۲ سانتی متر بالغ بر ۱۰ کیلو خاویار تولید می کند. در ایران میزان تولید خاویار سوروگا بیشتر از انواع دیگر خاویار است.

خاویار اوزون برون ارزش غذایی زیادی دارد و از نظر اقتصادی نیز برای کشور بسیار مهم است. البته ارزش غذایی خاویار سوروگا از نوع بلوگا و آسترا کمتر است و به تبع آن قیمت سوروگا نیز پایین تر است. به خاطر قیمت کمتر سوروگا، این خاویار در بازار مشتریان بیشتری دارد.

ویژگی های خاویار ازون برون (خاویار سوروگا)

• رنگ خاکستری تیره
• دانه های ریزتر خاویار نیست به انواع دیگر خاویار
• بوی خوش
• میزان چسبندگی طبیعی
• داشتن دانه های ریز
• بسته بندی به شکل صابون قالبی

طریقه نگهداری خاویار

اگر در ظرف خاویار باز نشود، خاویار بیش از یک سال در دمای بین صفر تا ۳ درجه زیر صفر ماندگاری دارد. در صورت نگهداری خاویار به این شکل بهتر است هفته ای یک بار ظرف خاویار را سر و ته کرد تا روغن خاویار ته نشین نشود.