کلیات راجع به الایش
þ سر (كله) :
ابتدا بازرسي با مشاهده شروع مي گردد (در بازرسي ظاهري برجستگي هاي غيرعادي ، تغييرحجم، تغيير رنگ و ضايعات سطحي بايد مورد توجه قرار گيرد) سپس جهت جستجوي دانه هاي سيستي سرك در هر طرف دو شكاف به عضلات جوشي داخلي و خارجي (masseter) داده مي شود بدين طريق كه با دست چپ استخوان فك پائين را گرفته و با دست راست توسط چاقو برشي از ناحيه زاويه فك اسفل به ماهيچه جوشي ميدهيم ، سپس با دو انگشت دست چپ قسمت آزاد شده ماهيچه را محكم گرفته مجدداً با دست راست برش را تا انتهاي ماهيچه ادامه ميدهيم تا ورقه نازكي از عضله ( به قطر تقريبي 6/0 سانتيمتر ) جدا شود . با اين شكاف معمولاً غده پاروتيد و دژپيه لنفاوي پاروتيد نيز برش داده شده و نمايان ميگردد به همين ترتيب شكاف دوم را روي عضله جوشي داخلي انجام ميدهيم .
þ زبان :
پس از بازرسي ظاهري زبان ، آن را از قاعده تا نوك بخوبي لمس تا در صورت وجود ضايعات و تومورهاي عمقي آن را حس نمائيم. بازرسي زبان از نظر ضايعاتي از قبيل: تب برفكي ، آكتيوميكوز، آكينوباسيلوز و سيستيسركوز اهميت دارد (در مورد تب برفكي علاوه بر زبان ، حفره دهان ، لثه ها و لب ها نيز بايد بازرسي شوند) براي جستجوي دانه هاي سيستي سرك شكافهائي در عضله پشت زبان داده مي شود و مقاطع مورد بازرسي قرار مي گيرند. بازرس بايد توجه داشته باشد شكافها طوري نباشد كه به زبان آسيب رساند و از ارزش اقتصادي آن بكاهد، مگر در موارد بخصوص كه مجبور به دادن برش هاي عميق تري جهت بازرسي مي باشد .
þ قلب (دل) :
ابتدا بازرسي قلب را با مشاهده پرده پريكارد ( كه بايد روي قلب موجود باشد) از نظر ضايعات سلي و پريكارديت شروع مي كنيم . سپس عضله قلب را از پريكارد خارج نموده و سطح آنرا از نظر تغيير رنگ و حجم مورد بازرسي قرار ميدهيم . در مرحله بعد بررسي توسط ملامسه انجام مي پذيرد و قلب از نظر درجه سفتي و شلي ، وجود تومورهاي چركي،كيست انگلي،ميوكارديت،پرخوني موضعي درپريكارد وآندوكارد و غيره مورد بررسي قرار ميگيرد.
از نظر بازرسي و جستجوي دانه هاي سيستي سرك برش هاي زير به قلب داده مي شود :
· يك برش طولي در قلب چپ ( بين بطن چپ و دهليز چپ)
· يك برش طولي در قلب راست (بين بطن راست و دهليز راست )
· يك برش طولي عميق در ناحيه ماهيچه اي بين دو بطن (Septum)
در مقاطع اين برش ها ، سيستي سرك دقيقاً مورد بازرسي ( مشاهده و ملامسه ) قرار مي گيرد .
علاوه بر آن توسط برش هاي فوق سطح داخلي قلب ( آندوكارد ) نمايان گشته ، دريچه هاي سه لختي نيز از نظر خونريزي هاي پتشي و آندوكارديت مورد معاينه قرار مي گيرند.
þ كبد (جگر):
ابتدا سطوح كبد را از نظر تغييرات رنگ ، حجم، بافت پارانشيم ، دانه هاي نكروزه مورد مشاهده قرار مي دهيم . آنچه در بازرسي نظري كبد بسيار حائز اهميت است لبه هاي آن مي باشد. در صورت سلامتي كبد ، اين لبه ها باريك و تيز بوده درصورت بيمار بودن عضو و يا بعضي بيماري هاي عفوني لبه از حالت تيزي خارج گشته و مدور ميشوند .سپس بازرسي توسط ملامسه كبد از نظر سفتي و شلي نسج كبد ، ضايعات و تومورها ، آبسه ، كيست هاي انگلي ، سيروز، عوارض چسبندگي و وضع مجاري صفراوي انجام مي پذيرد .
جهت بازرسي مجاري صفراوي كبد برش هاي لازم بشرح زير داده مي شود .
· يك برش بطول10 سانتي متر عمود بر محور طولي و بزرگ كبد در قسمت باريك لبه
· بك برش در زاويه بين قطعه چه اشپيگل و كبد
با دادن اين برش ها مجاري صفراوي باز شده ، عوارض انگلي مشخص ميگردند.
و بالاخره بازرسي دژپيه هاي كبد ( كه در ناف در فاصله بين كيسه صفرا و مقطع وريد باب قرار دارند ) حائز اهميت فراواني است .
þ كليه (قلوه) :
جهت بازرسي كليه ابتدا بايد كليه ها را از كپسول آن خارج نمود ، سپس بازرسي ظاهري انجام مي گيرد. تغيير رنگ و حجم كليه ، دانه ارزني سلي، كانون هاي خونريزي (Petechie) رنگ پريدگي هاي سطح كليه (سالمونلوز) موارد بسيار مهمي هستند كه در بازرسي ظاهري كليه هميشه بايد مد نظر فرد بازرس باشند .پس از بازرسي ظاهري ، توسط ملامسه از سفتي و شلي (Consistence) نسج كليه ها مطلع مي شويم و بالاخره درصورت لزوم كليه ها را برش داده نواحي جداري و مياني و لگنچه را مورد معاينه قرار مي دهيم . براي جستجوي ضايعات سلي و گره هاي لنفاوي، كليه ها بايد شكاف داده شده مورد بازرسي قرار گيرند. براي يافتن دژپيه كليوي در گاو بايد انگشت سبابه چپ را داخل سرخرگ كليوي (Ar.renalis) نموده آن را كمي بكشيم ، حدود دو سانتي متر بالاي آن دژپيه كليوي قرار دارد كه آن را بادست راست توسط چاقو شكاف داده و مورد بارزسي قرار مي دهيم.
þ معده (شكمبه ، شيردان ، هزارلا ، نگاري) :
ابتدا معده (شكمبه ، شيردان ، هزارلا ، نگاري) بايد طوري روي ميز پهن كرد كه جستجوي غدد لنفاوي به آساني انجام پذيرد. بازرسي با مشاهده و ملامسه انجام مي گيرد و در صورت لزوم مي توان آنها را شكافته و محتويات آن را خارج كرده و مخاطات را معاينه نمود ، در خاتمه دژپيه هاي معده را بادادن برش هاي موازي توسط چاقو انجام ميپذيرد. بازرسي دژپيه هاي معده بويژه جهت تشخيص بيماري سل حائز اهميت بوده و اجباري است.
تبصره 1 - آلايش خوراكي دام (كله و پاچه، دل، جگر، قلوه، زبان، معده ) تازه/ منجمد و بسته بندي شده بايد در بسته هاي سالم، دست نخورده و داراي نشانهگذاري مربوط برابر ضوابط عرضه گردد .
تبصره 2 - پوشش بسته بندي آلايش خوراكي دام تازه/ منجمد بايد خواص حسي- ظاهري و ساير ويژگي هاي محصول را حفظ كند و فرآورده را در برابر آلودگي هاي ميكروبي و ساير آلودگي ها و نيز در برابر تبخير سطحي و خشك شدن محاظت نموده و از نفوذ طعم ، بوي غير طبيعي و ساير عوامل خارجي حفظ نمايد.
تبصره 3- در داخل بسته بندي آلايش خوراكي دام تازه / منجمد نبايد، آب يا خونابه وجود داشته باشد.
ب . روده
1. ويژگيها
1-1. ويژگيهاي ظاهري /ارگانولپتيك
þ روده گوسفندي و بزي
· رنگ روده بايد طبيعي ، يكنواخت و شفاف باشد.
· بوي روده بايد طبيعي بوده و بوي فساد و گنديدگي از آن استشمام نگردد.
· روده بايد عاري از لكه هاي ايجاد شده در اثر انواع بيماري باشد.
يادآوري1 : برخي از لكه هاي ناشي از عوامل ميكروبي و شيميايي در روده گوسفندي به شرح زير است:
1- لكه هاي قرمز : در روده هاي نمك سود بصورت سطحي مي باشد و به عمق نفوذ نكرده است. عامل آن ميكروب هاي گالوفيل است كه در محيط هاي نمكي رشد مي نمايند .
2- لكه هاي سفيد، خاكستري ، زرد و يا قهوه اي روشن كه به عمق جدار روده نفوذ مي كنند وعامل آن فعاليت حياتي ميكروب هاي گالوفيل بوده كه منجر به توليد كلسيم وآهن در نسج جدار روده مي شوند .
3- لكه هاي سياه :
1-3 – عوامل ميكروبي : ناشي ازرشد ميكروب هاي گالوفيل
2-3- عوامل شيميايي : در مورد بشكه هاي ساخته شده از چوب هاي تانن دار( مثل چوب بلوط ) باعث ايجاد لكه هاي سياه در روده مي شود .
· روده بايد داراي رطوبت طبيعي (كمتر از 93 درصد) باشد.( در زمان ملامسه دست خيس نشود).
· روده بايد داراي استحكام كافي باشد.
يادآوري 2: درجه بندي روده گوسفندي از نظر قطر به شرح زير است:
§ درجه 1 ...............30 – 24 ميلي متر
§ درجه 2 ...............24 – 22 ميلي متر
§ درجه 3 ...............22 - 20 ميلي متر
§ درجه 4 ............... 20- 18 ميلي متر
§ درجه 5 ............... 18– 14 ميلي متر
يادآوري 3: طبقه بندي روده گوسفندي از نظر طول به شرح زير است:
§ روده اعلاء............... بيشتر از 25 متر
§ روده متوسط ............ بين 25 – 20 متر
§ روده پست .............. بين 20 – 15 متر
يادآوري 4: واحد روده « هنگ » مي باشد و هر هنگ معادل 44/91 متر مي باشد .
þ روده گاوي (روده خشك)
· رنگ روده گاوي بايد سفيد مايل به زرد باشد.
· روده گاوي بايد از بوي طبيعي روده برخوردار بوده و بوي فساد و گنديدگي از آن استشمام نگردد.
· روده گاوي بايد عاري از لكه ها و نشانه هاي آلودگي و انواع بيماري ها باشد.
يادآوري: برخي از لكه هاي ناشي از عوامل قارچي در روده گاوي به شرح زير است:
1- لكه هاي زرد مايل به سبز كه عامل آن قارچ يا كپك آسپرژيلوس گلوكوم مي باشد .
2- لكه هاي سبز كه عامل آن قارچ پني سيليوم گلوكوم مي باشد.
· روده بايد استحكام و مقاومت كافي داشته فاقد پارگي، بريدگي و سوراخ هاي درشت و پراگ باشد.
· روده بايد فاقد بافت همبند، چربي و نظاير آن باشد.
· روده خشك نبايد شكننده باشد.
þ كپون
كپون شامل روده كور (سكوم) و بخشي از كولون (روده بزرگ) گوسفند و بز است و بايد داراي ويژگيهاي ظاهري/ ارگانولپتيك زير باشد:
· داراي رنگ طبيعي باشد.
· بوي طبيعي روده از آن استشمام گردد.
· كاملا مقاوم بوده و فاقد بريدگي، سوراخهاي درشت و پراگ باشد.
· فاقد بافت چربي و بهطور كلي بافتهاي زائد باشد.
þ رامكا
رامكا از روده گوسفند جوان (بره) تهيه مي گردد و براي توليد نخ جراحي (كاتكوت) استفاده ميشود و بايد داراي ويژگيهاي ظاهري/ ارگانولپتيك زير باشد:
· رنگ آن بايد سفيد مايل به كرم (شيري) بوده و داراي شفافيت باشد.
· بوي طبيعي روده از آن استشمام گردد.
· مقاوم، نرم و لطيف بوده و شكننده نباشد.
· رامكا بايد فاقد هرگونه لكه رنگي باشد.
2-1. ويژگيهاي شيميايي آلايش خوراكي دام :
· ميزان باقيمانده دارو، هورمون ، سموم و ساير موادشيميايي درآلايش خوراكي دام ، بايستي كمتر از حداكثر حد مجاز باقيمانده (MRL) باشد. (حد مجاز باقيمانده (MRL ) در دست تدوين است)
· (TVBN) TVNدر آلايش خوراكي دام (تازه/ منجمد) به عنوان معياري براي قضاوت مطرح نمي باشد.
· pH روده طبيعي بايد كمتر از 6 باشد.
3-1. ويژگيهاي ميكروبي
ويژگي هاي ميكروبي آلايش خوراكي دام (دل، جگر، قلوه، ....) دام در جدول1-2 آورده شده است.
جدول 1-2 ويژگي هاي ميكروبي آلايش خوراكي دام
فراورده |
آزمون |
تعداد نمونه (n) |
c |
m |
M |
قلب، كليه، كبد، مغز، زبان ، سيرابي و شيردان/ هزارلا ( تازه/ منجمد ) |
شمارش كلي ميكروارگانيسمها (در يك گرم) |
5 |
3 |
105 × 5 |
106 × 5 |
سالمونلا (در 25 گرم) |
5 |
0 |
منفي |
- |
|
اشريشياكلي (در هر گرم) |
5 |
2 |
50 |
500 |
|
استافيلوكوكوس ارئوس (در يك گرم) |
5 |
1 |
50 |
500 |
|
كلستريديوم پرفرژانس(در يك گرم) |
5 |
1 |
10 |
100 |
|
كله و پاچه ( تازه/ منجمد ) |
شمارش كلي ميكروارگانيسمها (در يك گرم) |
5 |
3 |
105 × 5 |
107 |
سالمونلا (در 25 گرم) |
5 |
0 |
منفي |
- |
|
اشريشياكلي (در هر گرم) |
5 |
2 |
50 |
500 |
|
روده (فرآوري و سورت شده) |
شمارش كلي ميكروارگانيسمها (در يك گرم) |
5 |
2 |
105 × 5 |
106 × 5 |
اشريشياكلي (در يك گرم) |
5 |
2 |
50 |
500 |
|
استافيلوكوكوس ارئوس كواگولاز مثبت (در يك گرم) |
5 |
2 |
102 |
103 |
|
سالمونلا (در 25 گرم) |
5 |
0 |
منفي |
- |
|
كلستريديوم هاي احياكننده سولفيت (اسپوردر يكگرم) |
5 |
2 |
102 |
103 |
يادآوري1- در مواردي كه فقط يك نمونه به آزمايشگاه ارسال مي شود (نمونه منفرد)، ويژگيهاي ميكروبي نمونه با حد m سنجيده مي شود.
يادآوري2- هر بهر براساس شرايط زير قابل مصرف يا غيرقابل مصرف تشخيص داده مي شود:
1- در مواردي كه تمام نمونه ها m ≥ باشد ، بهر قابل قبول است .
2- در مواردي كه تعداد C≥ از n نمونه ، بين m < و M ≥ باشد ، بهر قابل قبول است.
3 - در مواردي كه هريك از نمونه ها M < باشد ، بهر غير قابل قبول است.
4- در مواردي كه تعداد < C ازn نمونه ، بين m < و M ≥ باشد ، بهرغير قابل قبول است.
2 - عمر ماندگاري
عمر ماندگاري (Shelf - Life ) آلايش خوراكي دام به شرح جدول 2-2 ميباشد كه بايد در نشانهگذاري رعايت شود.
جدول 2-2. عمر ماندگاري (Shelf – Life ) آلايش خوراكي دام
نام فرآورده
|
شكل عرضه (بسته بندي شده ) |
شرايط نگهداري دما (درجه سانتيگراد) |
عمر ماندگاري |
جگر و دل و قلوه
|
°تازه °منجمد |
0تا4+ 18- |
2روز (48ساعت) جگر : 3 ماه ، دل و قلوه : 4 ماه |
گوشت كله ( گاوي )
|
°تازه °منجمد |
0تا4+ 18- |
3روز (72ساعت) 8 ماه |
كله (گوسفندي )
|
°تازه °منجمد |
0تا4+ 18- |
3 روز (72ساعت) 6 ماه |
پاچه |
°تازه °منجمد |
0تا4+ 18- |
3 روز (72ساعت) 6 ماه |
زبان
|
°تازه °منجمد |
0تا4+ 18- |
3روز(72ساعت) 8 ماه |
مغز
|
°تازه °منجمد |
0تا4+ 18- |
2روز (48ساعت) 2ماه |
سيرابي و شيردان/ نگاري و هزارلا |
°تازه °منجمد |
0تا4+ 18- |
3 روز (72ساعت) 6 ماه |
استخوان قلم |
°تازه °منجمد |
0تا4+ 18- |
3 روز (72ساعت) 6 ماه |
3. تقلبات و تخلفات بهداشتي
§ تامين آلايش خوراكي دام از منابع غير مجاز
§ عرضه آلايش خوراكي دام ناشي از كشتار غيرمجاز دام
§ عرضه گوشت كله و صورت گاوي (مجاز براي مصرف صنعتي) جهت مصرف خانوار
§ تغيير يا مخدوش نمودن تاريخ توليدو انقضاء و ساير مندرجات نشانه گذاري آلايش خوراكي دام بستهبندي
§ عدم مطابقت فرآورده با مشخصات مندرج روي نشانه گذاري آلايش خوراكي دام بستهبندي شده
§ عرضه و فروش آلايش خوراكي دام بستهبندي تاريخ منقضي
§ عرضه آلايش خوراكي دام منجمد ديفراست شده بهجاي آلايش خوراكي دام تازه
§ عرضه آلايش خوراكي دام حيوان حرام گوشت به جاي آلايش خوراكي دام حيوان حلال گوشت
§ عرضه دنبلان (كه براي مصرف خوراكي انسان مناسب نيست و خوردن آن حرام مي باشد)
§ نگهداري و عرضه كله و پاچه پاك نكرده
§ عرضه روده ( انتهاي روده بزرگ و راست روده اصطلاحا روده شيرين ) و يا لوزالمعده با نام خوشگوشت
§ عرضه لوزالمعده/ پانكراس ، تيموس و تيروئيد با نام خوئك ( كه براي مصرف انسان مناسب نيست)
§ نگهداري آلايش خوراكي دام بيش از ظرفيت يخچال
§ عرضه آلايش خوراكي دام خارج از يخچال
§ نگهداري آلايش خوراكي دام و گوشت قرمز، مرغ، تخممرغ و ماهي در كنار هم در يك يخچال
§ عدم رعايت برودت يخچال/ فريزر در زمان عرضه
§ پاكيزه و بهداشتي نبودن يخچال و ساير وسايل مورد استفاده
§ عدم رعايت اصول بهداشت فردي (از جمله نداشتن لباس كار مناسب، كارت بهداشت/ گواهي سلامت و ... ) در زمان فعاليت
برگرفته از سایت سازمان دامپزشکی کشور
دیجی پروتئین